Cây Bucephalandra – loài thủy sinh mới lạ của thế giới

Nếu dựa theo hình dáng bên ngoài, cây Bucephalandra nhìn rất giống các loài ráy Anubias hoặc loài cây tiêu thảo. Ngay lần đầu tiên khi Bucephalandra được giới thiệu với dân thủy sinh, cây này được ví như loài tiêu thảo vì dáng lá hẹp, thường có màu nâu đỏ xẫm như lá cây olive. Tuy nhiên, dạng thân rễ leo cũng như khả năng bám của rễ trần gần gũi với nhiều đặc tính của ráy Anubias hơn. Sự tuyệt vời của cây Bucephalandra cũng như sự hiếm có của nó đã khiến giới thủy sinh toàn thế giới mê mẩn vì vẻ đẹp cao quý này.

Là một cây họ Ráy, Bucephalandra rất cần một môi trường ẩm ướt. Cây thích nghi với những bờ sông với dòng chảy nhanh. Tuy gần đây dân chơi thủy sinh mới biết đến loài cây xinh đẹp này, giới khoa học có thông tin về nó từ những năm 1858 (thế kỷ XIX). ”Bucephalandra ” được viết từ tên con ngựa có sừng của Alexander Đại Đế- Bucephalus (Bucephalus – Wikipedia, the free encyclopedia) Vị hoàng đế cổ đại Hy Lạp sở hữu con ngựa có sừng bò. Cây Bucephalandra là loại thực vật đặc chủng, có nghĩa là chúng chỉ mọc ở những khu vực riêng biệt, thường ở dạng các hòn đảo hoang vắng ít người lui tới. Hiện nay loài cây đặc biệt này được tìm thấy ở hòn đảo lớn nhất trong quần đảo Mã Lai- Borneo. Một số được phát hiện tại Manilau – Philipines. Cho tới tận hôm nay, ngày càng nhiều phân loài của Bucephalandra càng được phát hiện thêm và hầu như chưa được sách giáo khoa ngành thực vật nói tới.

Trên đảo Borneo, Bucephalandra thường mọc ở khu vực bờ sông, bờ suối. Đảo Borneo có khí hậu hầu như không thay đổi quanh năm của miền nhiệt đới với nhiệt độ trung bình cao hơn 20 độ C. Tuy nhiên cho dù khí hậu thường xuyên duy trì ở mức cố định ở vài khu vực trên hòn đảo, Borneo vẫ có hai mùa (giống miền nam Việt Nam) với lượng mưa khác nhau. Trong mùa mưa, mực nước sông suối dâng lên, cây Bucephalandra mọc trên vùng ngập nước trong vài tháng. Điều này không có nghĩa là cây ngừng phát triển và cây có thể chuyển đổi sang dạng thủy sinh hoàn toàn. Phát triển trong điều kiện thủy sinh cây tạo ra sự khác biệt với môi trường cạn với cấu trúc lá đặc biệt và màu sắc rực rỡ hơn. Giới thủy sinh còn gọi giai đoạn này là ” cây ra lá nước” hay ” lá cạn “.

Hiện tại các nơi cung cấp cũng có nhiều dạng chúng ta cần chú ý kĩ tùy theo nhu cầu mà lựa chọn, đa phần các cửa hàng cây cảnh thủy sinh sẽ bán dạng lá nước cho bạn. Một số nguồn mua từ nước ngoài có thể là cây được khai thác từ môi trường tự nhiên với lá cạn hoặc như Thailand thì dạng lá nước.

Trong bể thủy sinh, Bucephalandras mọc trên gỗ, lũa, vỏ dừa. Tuy nhiên trong nhiều năm quan sát thực tế, tôi có thể kết luận rằng hệ thống rễ của loài cây này sẽ phát triển tốt nhất trên bề mặt cứng, ví dụ như các loại đá, nham thạch…Rễ có khả năng bám chặt trên bề mặt cứng ngay cả khi bề mặt trơn trượt như sỏi…Nhiều khi tôi phải sử dụng dao để nạy cây ra khỏi bề mặt mà nó đang bám rất chắc vào đó. Tuy là loài cây khỏe, cũng có khi cây có dấu hiệu stress khi thay đổi môi trường (chặng hạn như điều kiện ánh sang và chất lượng nước). Khi đó cây có thể rụng lá. Triệu chứng này tương tự như các loài cây họ tiêu thảo (thường giới thủy sinh gọi là bệnh tiêu thảo). Trong bể của tôi, thay đổi đột ngột nguồn dinh dưỡng hay bị dịch tảo bám cây thường rụng lá. Tuy nhiên quá trình này diễn rất chậm và hiếm khi một cây tự nhiên mất toàn bộ lá nhanh chóng. Chính vì vậy người trồng có thể xử lý vấn đề trước khi tất cả lá cây mất hết. Ngay cả khi không còn lá, nếu thân và rễ còn bám tốt và khỏe, cây vẫn tiếp tục sống và hồi phục theo thời gian. Dựa trên kinh nghiệm của tôi, giảm cường độ ánh sáng và tăng lượng oxy hòa tan trong nước có thể giúp cây hồi phục nhanh chóng.

Trong điều kiện ánh sáng ngay cả tối thiểu Bucephalandra vẫn tiếp tục phát triển và tiếp tục cho ra lá mới, tuy nhiên màu sắc sẽ không đạt mức độ bắt mắt nhất. Để cây lên màu sắc tốt nhất, cường độ ánh sáng mạnh rất cần thiết (0.5W / lít hoặc hơn). Ngoài ra, dinh dưỡng bổ sung qua phân nước rất có hiệu quả. Ngay cả một lượng nhỏ CO2 và dinh dưỡng có thể giúp cây cho ra màu sắc quyến rũ. Trong bể của mình, tôi áp dụng phương pháp ước lượng một chỉ số dinh dưỡng cho phép cây hấp thụ một lượng lớn dinh dưỡng trong nước. Trong một vài loại dinh dưỡng đang dùng, tôi nhận thấy vài loại có thể cải thiện màu sắc lá cây. Hơn nửa, bằng cách trao đổi cây với nhiều bạn cùng nuôi trồng trong điều kiện kém hơn, tôi nhận thấy lá cây trong điều kiện như vậy rất kém về chất lượng màu sắc vì ít ánh sáng và không đủ dinh dưỡng cho cây.

Nguồn: Vasteq (nguồn facebook vasteq ), dịch Nghnam2509