DVaqua: Bucephalandra - loài cây đẹp ma mị

Nếu dựa theo hình dáng bên ngoài, cây Bucephalandra nhìn rất giống các loài ráy Anubias hoặc loài tiêu thảo. Ngay lần đầu tiên khi Bucephalandra được giới thiệu với dân thủy sinh, cây này được ví như loài tiêu thảo vì dáng lá hẹp, thường có màu nâu đỏ xẫm như lá cây olive. Tuy nhiên, dạng thân rễ leo cũng như khả năng bám của rễ trần gần gũi với nhiều đặc tính của ráy Anubias hơn. Sự tuyệt vời của cây Bucephalandra cũng như sự hiếm có của nó đã khiến giới thủy sinh toàn thế giới mê mẩn vì vẻ đẹp cao quý này.

Một hồ Bucephalandra của Vasteq:

Thông tin:

Độ khó: rất dễ với cây cạn, tuy nhiên cần lưu ý khi đổi hồ cho cây nước hoặc full nước
Ánh sáng: từ yếu tới mạnh, mạnh thì sẽ cho màu sắc rực rỡ hơn (từ 22 đến 28 độ Celsius.)

Dinh Dưỡng: từ yếu tới khá, nếu dinh dưỡng mạnh quá thì có thể làm phát sinh rêu hại
pH: khoảng 6 tới 7.5 là ổn
CO2: có sẽ tốt, nhưng ko có cũng ko ảnh hưởng gì
Tốc độ phát triển: từ chậm tới rất chậm và rất rất chậm
Cắt chiết: rất dễ

Thông số nước dành cho cây Bucephalandra rất dễ dãi: độ acide, kiềm đo bằng chỉ số pH từ 5 tới 8, về độ cứng tổng quát gH (General Hardness, chủ yếu là ion Calcium + và Magnesium+) và kH (Na2CO3 biCarbonate Sodium) thì không hề có hạn chế nào.

1 số lưu ý khi trồng là:
- Cây cạn thì nhét sao cũng đc, tuy nhiên cây nước hay full nước thì nên cẩn thận khi đổi hồ, chỉ đổi wa hồ mới khi hồ mới đã thật sự ổn định
- Khi dùng phân nước thì nên cẩn thận vì có thể làm thay đổi màu sắc lá, lá đã xuống màu thì ko thể lên lại đc, chỉ có thể trông chờ vào lá mới thôi
- Dòng chảy mạnh sẽ tốt cho cây hơn
- Khi trồng nếu lá non hay cây con ra quá nhiều trên thân thì việc lá cạn bị rụng dần cũng ko có gì vì lá mới sẽ mọc lại rất nhanh và nhiều
- Otto sẽ giúp vệ sinh lá rất tốt
- Phân nước có thể dùng từ khi set up hồ tới khi lật, nếu dùng giữa chừng rất dễ làm phát sinh rêu hại, đặc biệt là rêu bám lá
- Chế độ thay nước cũng nên để ổn định, thay nhiều hơn bình thường thì ko sau, nhưng nếu thay ít lại có thể làm phát sinh rêu hại do cây không quen với môi trường và rêu hại dựa vào đó mà phát triển, đặc biệt là rêu bám lá
- Trồng nền sẽ làm cây phát triển nhanh hơn một chút, đặc biệt là bộ rễ, phát triển rất nhanh khi cắm nền
- Cây bám giá thể cũng rất nhanh, 2-3 tuần sau khi cột là đã dính khá chặt.

Môi trường sống tự nhiên

Là một cây họ Ráy, Bucephalandra rất cần một môi trường ẩm ướt. Cây thích nghi với những bờ sông với dòng chảy nhanh. Tuy gần đây dân chơi thủy sinh mới biết đến loài cây xinh đẹp này, giới khoa học có thông tin về nó từ những năm 1858 (thế kỷ XIX). Cái tên Bucephalandra có từ tên con ngựa có sừng của Alexander Đại Đế - Bucephalus (Bucephalus - Wikipedia, the free encyclopedia) Vị hoàng đế cổ đại Hy Lạp sở hữu con ngựa có sừng bò. Cây Bucephalandra là loại thực vật đặc chủng, có nghĩa là chúng chỉ mọc ở những khu vực riêng biệt, thường ở dạng các hòn đảo. Loài cây đặc biệt này được tìm thấy ở hòn đảo lớn nhất trong quần đảo Mã Lai- Borneo. Cho tới tận hôm nay, ngày càng nhiều phân loài của Bucephalandra càng được phát hiện thêm và hầu như chưa được sách giáo khoa ngành thực vật nói tới.(Mình xin bổ sung là bucep hiện này được phát hiện nằm rải ở những đảo của Indo ,brunay, phuket _Thái lan).

Bucephalandra mọc ở khu vực bờ sông, bờ suối. Đảo Borneo có khí hậu hầu như không thay đổi quanh năm của miền nhiệt đới với nhiệt độ trung bình cao hơn 20 độ C. Tuy nhiên cho dù khí hậu thường xuyên duy trì ở mức cố định ở vài khu vực trên hòn đảo, Borneo vẫ có hai mùa (giống miền nam Việt Nam) với lượng mưa khác nhau. Trong mùa mưa, mực nước sông suối dâng lên, cây Bucephalandra mọc trên vùng ngập nước trong vài tháng. Điều này không có nghĩa là cây ngừng phát triển và cây có thể chuyển đổi sang dạng thủy sinh hoàn toàn. Phát triển trong điều kiện thủy sinh cây tạo ra sự khác biệt với môi trường cạn với cấu trúc lá đặc biệt và màu sắc rực rỡ hơn.

Điều kiện sống trong bể:
Trong bể thủy sinh, Bucephalandras mọc trên gỗ, lũa, vỏ dừa. Tuy nhiên trong nhiều năm quan sát thực tế, tôi có thể kết luận rằng hệ thống rễ của loài cây này sẽ phát triển tốt nhất trên bề mặt cứng, ví dụ như các loại đá, nham thạch…Rễ có khả năng bám chặt trên bề mặt cứng ngay cả khi bề mặt trơn trượt như sỏi…Nhiều khi tôi phải sử dụng dao để nạy cây ra khỏi bề mặt mà nó đang bám rất chắc vào đó.

Tuy là loài cây khỏe, cũng có khi cây có dấu hiệu stress khi thay đổi môi trường (chặng hạn như điều kiện ánh sang và chất lượng nước). Khi đó cây có thể rụng lá. Triệu chứng này tương tự như các loài cây họ tiêu thảo (thường giới thủy sinh gọi là bệnh tiêu thảo). Trong bể của tôi, thay đổi đột ngột nguồn dinh dưỡng hay bị dịch tảo bám cây thường rụng lá. Tuy nhiên quá trình này diễn rất chậm và hiếm khi một cây tự nhiên mất toàn bộ lá nhanh chóng. Chính vì vậy người trồng có thể xử lý vấn đề trước khi tất cả lá cây mất hết. Ngay cả khi không còn lá, nếu thân và rễ còn bám tốt và khỏe, cây vẫn tiếp tục sống và hồi phục theo thời gian. Dựa trên kinh nghiệm của tôi, giảm cường độ ánh sáng và tăng lượng oxy hòa tan trong nước có thể giúp cây hồi phục nhanh chóng.

Trong điều kiện ánh sáng ngay cả tối thiểu Bucephalandra vẫn tiếp tục phát triển và tiếp tục cho ra lá mới, tuy nhiên màu sắc sẽ không đạt mức độ bắt mắt nhất.

Để cây lên màu sắc tốt nhất, cường độ ánh sáng mạnh rất cần thiết (0.5W / lít hoặc hơn). Ngoài ra, dinh dưỡng bổ sung qua phân nước rất có hiệu quả. Ngay cả một lượng nhỏ CO2 và dinh dưỡng có thể giúp cây cho ra màu sắc quyến rũ. Trong bể của mình, tôi áp dụng phương pháp ước lượng một chỉ số dinh dưỡng cho phép cây hấp thụ một lượng lớn dinh dưỡng trong nước. Trong một vài loại dinh dưỡng đang dùng, tôi nhận thấy vài loại có thể cải thiện màu sắc lá cây. Hơn nửa, bằng cách trao đổi cây với nhiều bạn cùng nuôi trồng trong điều kiện kém hơn, tôi nhận thấy lá cây trong điều kiện như vậy rất kém về chất lượng màu sắc vì ít ánh sáng và không đủ dinh dưỡng cho cây.

Đâu là một minh họa cho quá trình chuyển đổi màu sắc lá cây Bucephalandara dòng Brownie Brown:
Màu xanh lá cây đậm trong môi trường cạn. Màu xanh lục của lá gần cuối thân vẫn còn duy trì từ nơi cây nuôi trong môi trường cũ trong khi lám mới màu xậm hơn gần đầu là kết quả của quá trình nuôi trong hồ:

Theo thời gian lá trở nên đậm hơn:

Sau cùng, cây cho ra một màu lam đậm:

Đây là hình minh họa màu sắc lá của cây Bucephalandra “Saiyan-1 Black” khi trồng trong nước

Loài bucep này tính đến hiện nay giá của nó vẫn còn khá hot bởi:
1- Đây là 1 loài cây thật sự đẹp từ dáng cây đến lá cây.
2- Nó là 1 loài cây đẹp ở dạng lá cạn và rất đẹp khi ở dạng lá nước (có nhiều màu sắc khác nhau để lựa chọn, có chấm bi trên từng chiếc lá).
3- Là 1 loài cây phát triển theo cụm, nho nhỏ không quá lớn nên rất dễ bố cục với đá, lũa hợp với hồ thủy sinh từ hồ nano đến hồ lớn.
4- Đây là loài cây phát triển tương đối chậm, thích hợp với những người không có thời gian chăm sóc (đặc biệt là trồng trong hồ tép ong là tuyệt vời).
5- Tuy là 1 loài cây tương đối hiếm, chậm nhưng tách chiết và nhân giống nhanh cực kỳ (bạn chỉ cần vài thủ thuật nhỏ là bạn có thể có được nhiều nhánh trong 1 loại bucep)
6- Đây là 1 loài cây phát triển nhiều nơi khu vực châu Á, phân bổ nhiều ở các đảo Malay, indo... nhưng lại không có ở Việt Nam.
(lúc trước, khi nhìn thấy hình ảnh bucep do các thành viên trong diễn đàn thuysinh post lên, NP nói rằng: ah, mấy cây này mình đi khai thác thấy nhiều lắm nè...., rồi bắt đầu đi khai thác, tìm kiếm .... kết quả là con số 0 ...vì từng loại cây sẽ có sự phân bố khác nhau từng vùng miền khác nhau . Điển hình là Thái lan, Miến điện, Indo, malay, Việt Nam... tương đối giống nhau về thời tiết, khí hậu nhựng sự phân bổ thực vật, động vật hoàn toàn không giống nhau )
7- Quan trọng nhất là: hiện nay những vùng có bucep đang xảy ra chiến sự... nguy hiểm tính mạng ....kakakakka....
8- Do đây là loài cây không được phân bố ở Việt Nam. nên phải nhập khẩu từ nước ngoài, nên giá trị cây không mắc lắm mà tiền ship mới là vấn đề quan trọng. Hiện nay, có nhiều nguồn nhập về theo NP thì nơi nào giá cả phải chăng, buôn bán đàng hoàng thì mình mua, khỏi phải lăn tăn gì cả.

1 kinh nghiệm nữa là hãy cẩn thận thi thay đổi môi trường nước (pH, dinh dưỡng) vì có thể sẽ làm lá mất màu và bùng phát rêu hại, em đã thử xài phân nước mới để xem sao thì sau 1 tuần sử dụng thấy là:
- Có rêu hại nhưng chưa bùng phát, phản ứng kịp thời nên ko sao, đặc biệt là rêu bám lá
- Lá bị mất màu (hầu hết cây em đều bị xuống màu sau 1 tuần, hiện tại cây chỉ còn khoảng 70% màu như trước khi xài)
- Có thể gây rụng lá, rữa thân (shock môi trường, chỉ xảy ra khi môi trường ko thật sự ổn định hoặc thay đổi quá đột ngột, vd: thay đổi cây giữa 2 hồ hoàn toàn khác nhau, đặc biệt là cây nước).

Vài hình ảnh trong môi trường bán cạn: